ဂါယာ
ဤဗုဒ္ဓဂါယာ မဟာဗောဓိမဏ္ဍိုုင်ကား "မြတ်စွာဘုရားသည် အတုမဲ့သော မဖောက်မပြန် မှန်ကန်သော ကိုယ်ပိုင် (သဗ္ဗညုတ) ဉာဏ်တော်ကို ရတော်မူသော နေရာပါတကား" ဟူ၍ သဒါ္ဓတရား ရှိသောအမျိုးကောင်းသား တဦးအတွက် သွားရောက်ဖူးမြော် သံဝေဂယူသင့်သော ဌာနတခုဖြစ်၏။
ဗုဒ္ဓဘာသာဝင် တယောက် အနေဖြင့် ဗုဒ္ဓ မြတ်စွာဘုရား ပွင့်ရာ မွန်မြတ်သော တရားများကို ဟောကြားရာ နေရာဒေသ ကိုရောက်ရှိခဲ့ပါသည်။
ပထမ ဆုံးရောက်တာကတော့ ဂါယာမြို့ ဖြစ်ပါတယ်၊ ဗုဒ္ဓဂါယာ (Bodh Gaya) ရှိတဲ့နေရာ ဖြစ်ပါတယ်။
ဒီကိုမလာခင် စာတွေဖတ် လေ့လါမူ တွေလုပ်၊ ကိုယ်ကဘာသာရေး နဲ့ နဲနဲဝေးနေလို့။ ဘလောက်လဲ ဖတ်ဖြစ်ပါတယ်၊ မုဒိတာ (http://chitsanoe.blogspot.com/) (http://www.lknt11.com/2009/12/blog-post ) နှင့် (http://www.dhammaratha3.blogspot.com/)
ကိုယ်နှင့် အတူပါလာတာက နုနု (အိန္ဒိယနွယ် မြန်မာပြည်သား)၊ ကိုကျော် (မြန်မာ တရုတ်) နှင့် ကိုအီဇူမီ (ဂျပန်) တို့ ဖြစ်ပါတယ်။ နုနု က ဘာသာရေး အကိုင်းအရှိုင်းဆုံး ဖြစ်ပါတယ်။
ရောက် တဲ့နေ့မှာ မဟာဗောဓိစေတီဖူး ဘုန်ကြီးကျောင်း တွေ လျှောက်သွား၊ ဟိုဟိုဒီဒီ လျှောက်ငေးပါတယ်။
မင်းတုန်းမင်း
ည တရားထိုင် ပုတီးစိတ်ဘို့ ပြင်ဆင်ရန် ဟော်တယ် မပြန်ခင် Om တိဘက် ကဖေးမှာ ဝင်ထိုင် ဖြစ်ပါတယ်။
အမေရိကန် က အာလံ၊ သီရီလင်္ကာ က ရုဓ တို့နဲ့ ဆုံ ဖြစ်ပါတယ်။ အဲဒီမှာ မင်းတုန်းမင်း ဇာတ်လမ်း မြန်မာ တို့၏ အလှူ စပါတော့တယ်။
Om တိဘက် ကဖေး
အမေရိကန် အာလံ က သူသိထား လေ့လာနေတဲ့ မဟာဗောဓိစေတီ သမိုင်း ရှင်းလင်းရာက ရုဓ ကဝင်ငြင်း ကိုကျော် ကဝင်ပြော နုနု ကဝင်မေး ကိုယ်က ဝင်ထောက် နဲ့ စိတ်ဝင်စားစရာ မသိသေးတဲ့အကြောင်းအရာ တွေကိုသိခဲ့ရပါတယ်။
မဟာဗောဓိစေတီ သမိုင်း သည် ကောက်ကျစ်ခြင်း၊ မရိုးသားခြင်း၊ ကြီးနိုင်ငယ်ညုင်းခြင်း၊ လှည့်ဖျားခြင်း၊ ယုတ်မာခြင်း၊ အလိုလောဘ တွေ နဲ့ ပြည့်နေသလို၊ တဘက်မှာလဲ ကုသိုယ်၊ သီလ၊ ဒါန၊ ဇွဲဝိရိယ၊ ဖြောင့်မတ်ခြင်း၊ အမှန်တရားတွေနဲ့ ကြိုးစားနေကျသည်။
တဆက်တည်းမှာဘဲ၊ ဒီမိုကရေစီ ရဲ့ အားနည်းချက်၊ ချို့ယွင်းချက်၊ လူ့အခွင့်အရေးတိုင်းတာချက် နှင့် ဘာသာရေး လွတ်လပ်ခွင့်တိုင်းတာချက် အားနည်းချက် နှင့် အမှားအယွင်း တွေကို မြင်တွေ့ရပါတယ်။
ရောက်နေတာက ဒီမိုကရေစီ နိူင်ငံကြီးလို့ အမည်တပ်ထါးတဲ့ နိုင်ငံ၊ အနုမြူ အာကသ ကွန်ပြူတာ တွေ တိုးတက်တယ် ဆိုတဲ့ နိူင်ငံ၊ ဒီနေရာ မှာတော့ ဆန့်ကျင်ဘက်တွေ ဖြစ်နေတာ ကူးပြောင်းနေတဲ့ မြန်မာပြည် အတွက် သင်ခန်းစာ ယူစရာပါပဲ။
စိတ်ဝင်စားစရာ တွေကို ဖေါ်ပြရရင်တော့------
မြန်မာ တို့ သည် မဟာဗောဓိ စေတီကြီး ကိုမွမ်းမံရန် အစဉ် အမြဲ ကြိုးစား ကြသည်၊ မြန်မာပြည်သို့ ဗုဒ္ဓ ဘာသာ ရောက်ရှိချိန်မှ စ သည်ဟု ဆိုနိုင်သည်။
မှတ်တမ်းများအရ ကျန်စစ်သား၊ ဓမ္မ စေတီ၊ ပြည်မင်း၊ မင်းတုန်းမင်း၊ သီပေါ မင်းသား နှင့် ရခိုင် မင်းအပေါင်း တို့ ရောက်ရှိ ဖူးမျှော် ပြုပြင် မွမ်းမံ ခဲ့ ကြ သည် ။
အသောက ခောတ် နောက်ပိုင်း အိန္ဒိယ အုပ်စိုးသူအပေါင်း တို့သည် ဗုဒ္ဓ ဘာသာ အဆောက် အအုံ တို့အား ဖျက်ဆီး သေးသိမ်အောင် လုပ် ခဲ့ ကြ သည် ။ ဗုဒ္ဓ ဘာသာ အဆောက် အအုံ ပေါ်တွင် ယင်းတို ့၏ ဘုရားကျောင်း တွေကို တည် ဆောက် ခဲ့၏ ။
အာလံ သည် အငြင်းသန် သည် ၊ ဗုဒ္ဓ ဘာသာ ကူးပြောင်း ပြီး ကတည်းက အိန္ဒိယ လူမျိုး တို ့ကို ဘဝင်မကျ အထူးသဖြင့် ဇတ်ခွဲခြားခြင်း နှင့် မိမိနဲ့မတူ ရန်သူ အဖြစ်အုပ်စုလိုက် ထိုးနှက်ကျခြင်း တို့ကိုဖြစ်သည်။
အဲဒီစိတ်နှင့် ဘယ်လို တရားထိုင် စာတမ်း ပြုစု နေသလဲတော့ မသိပါ။
ဆုံးရှုံး ခဲ့ ရသော၊ ငုတ်လျှိုးနေခဲ့သော၊ ပျောက််ဆုံးသွား နိုင်သော မြန်မာ တို ့၏ အလှူ ကို အားမလို အားမရ ဖြစ်နေသည်။
အာလံ ၏ ထောက်ပြချက်များ မှာ
ကျန်စစ်သား ၏ ဆင်းတုတော် တို့အား အိန္ဒိယ မူဟု မှတ်တမ်းတင်ခြင်း။
မင်းတုန်းမင်း ၏ အလှူ များကို ဖျက်ဆီး သေးသိမ်အောင် လုပ်ခြင်း၊ အိန္ဒိယ မူသွင်းခြင်း။
Guides များက မင်းတုန်းမင်း ၏ အလှူ ၊ မြန်မာ တို ့၏ အလှူ များကို ထိမ်ချန် ထားခြင်း။
မြန်မာ တို ့၏ အလှူ များကို မှတ်တမ်း ပြုစု၊ ထိမ်းသိမ်း မွမ်းမံ မည့်သူ မရှိ ခြင်း၊ အိန္ဒိယ များ လုပ်ချင်ရာလုပ် ၍ ပိုက်ဆံ ကောက် ခြင်း။ မြန်မာ တို ့မစည်းရုံး ခြင်း။
ကျန်စစ်သားမင်း အလှူ
အာလံ နှင့် ရုဓ တို ့၏ ငြင်းချက်မှာ
မြန်မာ တို ့သည် စေတီကြီး ကိုမွမ်းမံရန် အစဉ် အမြဲ ကြိုးစား ကြသည် ဆိုသည်ကို၊ ရုဓ က သီရီလင်္ကာ ဘုရင်၊ ဘုန်းကြီး များ နှင့် ဓမ္မပါလ Dharmapala သီရီလင်္ကာ (မဟာဗောဓိ အသင်း ကြီး တည်ထောင်သူ) နှင့် မဟာဗောဓိ အသင်း ကြီး အရေးပါ ပုံ ။
အာလံ က ဗောဓိပင်ကို သီဟိုလ် ကပြန်ယူသည် ဆိုသည်မှာ မှန်၏၊ မင်းတုန်းမင်း နှင့် မြန်မာ တို ့မပါရင် မဟာဗောဓိ အသင်း ကြီးအောင်မြင် မှာမဟုတ်သလို၊ ဓမ္မပါလ၏ အခက်အခဲ များ၊ မင်းတုန်းမင်း နှင့် မဟန့် (Mahant) ဆက်ဆံရေး ၊ မင်းတုန်းမင်း ပေးခဲ့သော ရွှေငွေ များ။
ဓမ္မပါလ ပင် မင်းတုန်းမင်းဇရပ် တွင် နေခဲ့ပုံ၊ မြန်မာတို ့၏ ဓမ္မပါလ ကို ထောက်ပံပုံ၊ ယိုးဒယား ဘုရင် နှင့် ဒလိုင်းလားမား တို့ ဓမ္မပါလ ပေါ် ကတိမတည်ပုံ။
အိန္ဒိယ ဗုဒ္ဓ ဘာသာ ပြန်ပေါ်ပေါက်လာရာတွင် အသောကမင်းကြီး ၊ တရုတ် ဘုန်းကြီး XUAN ZANG ၊ မြန်မာမင်းအပေါင်း (အထူးသဖြင့် မင်းတုန်းမင်း)၊ ဓမ္မပါလ နှင့် မြန်မာ လူကြီး များ အရေးပါခဲ့ အကြောင်းကို ထောက်ပြ၏ ။
ကျန်စစ်သားမင်းသည် မဟာဗောဓိ စေတီပုံတူကို ပုဂံ တွင် တည် ဆောက် ခဲ့၏။ မြန်မာ တို့ ရွှေဂူကြီး ဘုရားကို ဟံသာဝတီ မှာတည်၏။
ခောတ်သစ် မဟာဗောဓိ စေတီ အစသည် မြန်မာတို့မှ ဖြစ်သည်။ မင်းတုန်းမင်း သည် မဟန့် ကို ရွှေငွေကျောက်သံ ပတ္တမြား လက်ဆောင်ပေး၍ စေတီကို ပြုပြင်ခွင့်ရအောင် လုပ်ဆောင်ခဲ့သည်။ အင်္ဂလိပ် များကိုလည်းပေးရ၏။
မပြုပြင်မှီ
ပြုပြင်ပြီး
လာရောက် ပြုပြင်သောအခါ လက်ဆောင် နဲနဲရသော အင်္ဂလိပ်တချို့ နှင့် အိန္ဒိယ အရာရှိတချို့ က မြန်မာတွေ မြန်မာအတိုင်း လုပ်သည်ကို အပြစ် မြင် ၍ ဝင်စွက် တားဆီးသည်၊ အိန္ဒိယ မူပျက်၍ ဖြစ်သည်ဟုဆိုသည်။ ထိုအထဲ တွင် အိန္ဒိယ မဟာဗောဓိ ဟီရိုး Rajendralala Mitra နှင့် အင်္ဂလိပ် Sir Stuart Brayley တို့ပါသည်၊ မင်းတုန်းမင်း ရွှေငွေ များကိုမျှဝေ ယူကျ၏၊ အရင်က ဒီအတိုင်းပစ်ထားသော အင်္ဂလိပ် အစိုးရ ကလဲ ဝင်ရောက်လုပ်ကိုင် နေရာယူသည်။ အဘိုးတန်သည်များကို British Museum သို့ပို့သည်၊ စစ်ရှုံးသော မြန်မာတွေ ခံရသည်။
ဒါပေမဲ့ မဟန့် လက်ထဲသို့ ပြန်ရောက် သွား၏၊ (I only permitted to Burmese King.)
မင်းတုန်းမင်း သည် စေတီနေရာကို အပြီး ဝယ်ဘို့ ကြိုးစားဘူး၏၊ အင်္ဂလိပ် အစိုးရ ကန့်ကွက်မူကြောင့် မရခဲ့။
မဟန့် ၊ အင်္ဂလိပ် အစိုးရ နှင့် ဗုဒ္ဓ ဘာသာဝင် တို့ အမူအခင်း များစွာဖြစ်ကျ၏။
အင်္ဂလိပ် လက်အောက် မြန်မာတို့ အင်္ဂလိပ် အစိုးရ ထံ မဟာဗောဓိစေတီ ကို ဗုဒ္ဓ ဘာသာ တို့ အုပ်ချုပ်သင့်ကြောင်း ကန့်ကွက်မူ များ ကြိမ်ဖန် များစွာပြုလုပ်ခဲ့ကျသည်။ ထိုအထဲ တွင် ဦးတုတ်ကြည် (Burmese MLA, U Tok Kyi, introduce a bill of Mahabodhi Temple basic of 1949 Bodh Gaya Temple Act) ၊ ဆရာတော် ဦးဥတ္တမ (Burmese Buddhist monk, U Ottama) ၊ ဦးသိန်းမောင် (MLA, Thein Maung) ၊ မောင်အုံးခိုင် (Maung Ohn Ghine) ၊ တို့ပါဝင်သည်။
(မြန်မာတို့၏ ကန့်ကွက်စာ ကိုအောက်တွင် ဖေါ်ပြထါးသည်)
ဓမ္မပါလ ကွယ်လွန်ပြီးနောက် မဟာဗောဓိ အသင်းကြီး သည် မဟာဗောဓိစေတီ ကို ဗုဒ္ဓ ဘာသာ တို့ အုပ်ချုပ်သင့်ကြောင်း ဆက်လက်တိုက်ပွဲ ဝင်နေဆဲဖြစ်သည်။
လောလော ဆယ် တွင် တဝက်တပျက် စီမံ အုပ်ချုပ်နေရသည်၊ ကမ္ဘာ တလွှားမှ ဘုရာဖူး ဗုဒ္ဓ ဘာသာဝင် တို့၏ အလှူ တချို့သည် နိုင်ငံရေးသမား များနှင့် ဗုဒ္ဓ ဘာသာကို သေးသိမ်အောင်လုပ်သူ များလက်သို့ ရောက်ရှိကြကုန်၏။
မဟာဗောဓိစေတီ သည် နိုင်ငံရေးသမား များ၏ အသုံးချခံ ဖြစ်နေဆဲ ဖြစ်သည်။
၁၉၀၂ ခုနှစ် မန ္တလေး တွင် မြန်မာတို့ Viceroy Lord Curzon ထံ ဆန္ဒပြတောင်းဆိုခဲ့ သည့် မင်းတုန်းမင်း မဟန့် တွေကို ပေးအပ်ခဲ့သော ရွှေငွွေ များ ပြန်ရရေးသည်လည်း မဟန့် တွေ နှင့် အင်္ဂလိပ် အရာရှိတချို့ က ခွဲဝေ ယူ၍ နိုင်ငံရေးအသုံးချခံ ဖြစ်ခဲ့ရသည်၊ Viceroy Lord Curzon ပင် မဟန့် တွေ ဆီက တချို့တဝက် မျှဝေ ယူခဲ့၏။
မင်းတုန်းမင်း ၏ အလှူ စေတီ၊ ဇရပ်၊ ကျောင်း၊ ဆင်းတုတော် နှင့် အဆောက် အအုံ တို့ကား အငြိုးဖြင့် ဖျက်ဆီးခံရသလို ပျေက်ဆုံးလုနီးပါး ဖြစ်နေလေပြီ။
မင်းတုန်းမင်း နောက်ပိုင်း မြန်မာ တို ့၏ အလှူ များလဲ ထိုအတိုင်းပဲ ဖြစ်၏။
ညနေစောင်း၍ ဆွေးနွေးပွဲ ကို နောက်နေ့ ဆက်ကျရန် သဘောတူကြ၏၊ ကိုကျော် က နာလန္ဒာ တက္ကသိုလ်တွင် MA တက်ရောက်နေသော ရခိုင် ဦးဇင်းအား နက်ဖြန် ဆွေးနွေးပွဲ အတွက် အကူအညီ လှမ်းတောင်းနေလေသည်။
မင်းတုန်းမင်း ကောင်းမူ မဟန့် ပဲလေ့ ယခုထက်တိုင် King Hall ခေါ်နေဆဲဖြစ်သည်
မဟာဗောဓိ ပလ္လင် နေရာ
မဟာဗောဓိ ပင်
မဟာဗောဓိစေတီ
မင်းတုန်းမင်း အဆောက်အဦး ၁
မင်းတုန်းမင်း အဆောက်အဦး ၂
မင်းတုန်းမင်း အဆောက်အဦး ၃
မင်းတုန်းမင်း အဆောက်အဦး ကျွန်းတံခါး
မင်းတုန်းမင်း ကျောက်စာ ၁
မင်းတုန်းမင်း ကျောက်စာ ၂
မင်းတုန်းမင်း အဆောက်အဦး အပျက်အစီး ၁
မင်းတုန်းမင်း အဆောက်အဦး အပျက်အစီး ၂
မင်းတုန်းမင်း၏ ဆင်းတု
မြန်မာ မှတ်တမ်း အိန္ဒိယ အလိုကျ
မြန်မာ ခေါင်းလောင်း
မြန်မာတို့၏ ကန့်ကွက်စာ
ဓါတ်ပုံ
ကိုယ်တိုင် & web
မှီငြမ်းကောက်နုတ်ချက်၊
The Buddhist emperor Asoka went there after being in power for 10 years, and again 10 years later. This time, he set up a stone pillar with an elephant capital here, as well as similar pillars at Lumbini, Sarnath and Kusinara. (Birth first teaching and death spots). He also sent a branch of the still living tree to Ceylon, where it was successfully planted. This all happened around 250 BC.
The Mahabodhi Temple at Bodh Gaya represented to the British, in the nineteenth century, a conveniently ruined Indian past which could be protected, recovered and restored as both a duty and a validation of legitimacy. However, for the temple's Hindu proprietors, the shrine—aside from being a valuable estate in purely financial terms—functioned as a symbol of the triumph of ‘orthodox’ Hinduism over ‘heterodox’ Buddhism. Finally, for the Burmese Buddhists who undertook their own ‘restoration’ mission in 1874, the Mahabodhi Temple marked the site where, according to Buddhist tradition, Gautama Buddha first achieved enlightenment and thereby began the career of the religion that bears his name.
The desire to visit Bodh Gaya, but the inability of most Buddhists to do so, especially after the advent of Muslim rule, resulted in replicas of the Mahabodhi Temple being built in several Buddhist countries. A very good copy was built in Pagan in the early 13th century. This temple was in all likelihood based on plans brought from India by the mission sent by King Kyanzittha. Although not a temple as such, a stupa in the form of the Mahabodhi Temple was built in Tibet in 1452 to enshrine the remains of a famous lama. In 1472, King Dhammacetiya of Pegu sent a large contingent of craftsmen under the leadership of a Sri Lankan merchant to Bodh Gaya to worship at the temple and also to make plans of it:
In 1874, Burma's greatest modern king, Mindon Min (1853-1878), despatched an emissary to Calcutta requesting the Government of India to help a delegation to offer gifts on his behalf to the Bodhi Tree. Later, the Burmese Foreign Minister wrote to the government asking permission to renovate the Mahabodhi Temple and to build a monastery nearby to accommodate 20 monks on a permanent basis. When the Mahant was asked for his opinion about this, he replied that the Burmese could do what they liked so long as several Hindu idols near the temple were not interfered with.
In 1811, Buchanan noted that the terrace on the north side of the temple had been repaired and a stairway built up to it so that "the orthodox may pass up without entering the porch, and thus seeing the hateful image of Buddha". During the Burmese restorations begun in 1877, numerous statues were moved from where they had been lying and were cemented into the new wall that was built around the temple. The small shrine sheltering the Buddha's footprints was demolished and the stone itself moved to the Pancha Pandu Temple. The Mahant would never have allowed any of this to be done had the statues or the footprints been objects of worship.
The Burmese began to renew the interest they had in Bodh Gaya before this had been interrupted by Muslim rule. A little before 1795, a delegation from Burma had come to Bodh Gaya to collect water from the tank for the Burmese king to bathe in. Other delegations came in 1811, 1823 and 1833. Buchanan mentioned that just before his visit in 1811, a Burmese pilgrim had succeeded in converting one of the Giris to Buddhism. He also noted that although the new convert "now altogether rejects the doctrine of orthodoxy" he was still "accommodated and supported by the Mahant." Nor were the Burmese the only Buddhists who began returning to Bodh Gaya.”
"There is no doubt that the possession of the Temple should vest in the Buddhists. There may be legal difficulties. They must be overcome".
Mohendas Gandhi,
ကုိးကား
British Archaeologists, Hindu Abbots, and Burmese Buddhists: The Mahabodhi Temple at Bodh Gaya, 1811–1877, Modern Asian Studies (1999), 33:635-656 Cambridge University Press
http://www.buddhanet.net/
SOAS Bulletin of Burma Research, Vol. 1, No. 2, Autumn 2003, ISSN 1479-8484
http://www.stupa.org.nz/stupa/mahabodhi/mahabodhi.htm
Mahabodhi management committee
